चला शिकूया व्यावहारिक शेळीपालन

                                पांढरी शुभ्र शेळी कोणाला आवडणार नाही?अर्धबंदिस्त शेळीपालनासाठी शिफारस केलेली संगमनेरी शेळी दुध व मास दोन्ही उद्देशासाठी पाळली जाते.असे म्हटले जाते कि एका शेळीचे दुध ४ माणसांच्या एका कुटुंबाला पुरेसे होते.सहज दर दिवसाला दीड ते दोन किलो दुध त्या देतात. शारीरिक गुण वैशिष्टे :- संगमनेरी शेळीत निम्मेधिक शेळ्या पांढऱ्या रंगात आढळतात.६६%शेळ्या पांढऱ्या रंगात तर १६ %शेळ्या तांबड्या रंगात व उर्वरित शेळ्या पांढरट तांबड्या रंगात दिसून येतात. नाक चमकदार काळे किंवा तांबड्या रंगाचे असते. पाय/खुर काळ्या किंवा तांबड्या रंगाचे असते. शिंगे:सुमारे ८%ते १२% शेळ्या बिनशिंगी आढळतात.उर्वरित शेळ्यांना शिंगे आढळतात.शिंगाचा आकार सरळ व मागे वळलेली असतात. कपाळ बहिर्वक्र (roman nose)आणि सपाट दिसून येते . दाढी संगमनेरी शेळ्यांमध्ये तुरळक प्रमाणात दाढी दिसून येते. शेपटी बाकदार साधारणतः १८.२५ सेमी लांबीची (कमीजास्त ०.२५ सेमी ) कान प्रामुख्याने लोंबकळलेले असून बहुतेकदा उभे किंवा समानांतरहि दिसून य...

चला शिकूया व्यावहारिक शेळीपालन : उस्मानाबादी शेळी

उस्मानाबादी शेळी            हि  जात दुहेरी उपयोगाची म्हणून ओळखल्या जाते. महाराष्ट्रातील उस्मानाबाद,लातूर,बीड,परभणी,अहमदनगर,सोलापूर  भागातील असून विदर्भात सर्वदूर या शेळ्या दिसून येतात.राज्यातील शेळ्यांच्या जातीचा विचार करता उस्मानाबादी शेळी उत्पादनाला किफायती असल्याने वेगवेगळ्या संस्था ,शासन या जातीच्या शेळ्या पाळण्याचा सल्ला दिला जातो.या शेळ्यांची वाढ अतिशय जलद असून वर्षभरातच त्या ४०-५० किलोच्या होतात.साधारण उंच जनावर असून नराचे वजन सरासरी ३३.५ kg तर मादी ३१.५ kg पर्यंत असते.साधारणतः ७५%शेळ्या रंगाने काळ्या दिसून येतात तर करड्या,पांढऱ्या,ठिपकेदार सुद्धा दिसून येतात.या शेळ्या जुळी करडांसाठी प्रसिध्द असून बहुतांश उत्तम व्यवस्थापनातील शेळ्या ३,४,५ पर्यंत पिले एक्काच वेतात देताना सुद्धा पाहण्यात आले आहे. उस्मानाबादी शेळ्यांचे शारीरिक गुणधर्म:- रंग :काळा कान :-लोंबकळनारे. शिंगे:-मागे वळलेली उंची:६५ ते ७० सेंटी मीटर लांबी:-६० ते ६५ सेंटी मीटर छाती :-६५ ते ७० सेंटी मीटर वजणे:- पिलांचे जन्मतः वजन :- करडाचे जन्मतः वजन सरासरी २.५०० kg...

उस्मानाबादी शेळी            हि  जात दुहेरी उपयोगाची म्हणून ओळखल्या जाते. महाराष्ट्रातील उस्मानाबाद,लातूर,बीड,परभणी,अहमदनगर,सोलापूर  भागातील असून विदर्भात सर्वदूर या शेळ्या दिसून येतात.राज्यातील शेळ्यांच्या जातीचा विचार करता उस्मानाबादी शेळी उत्पादनाला किफायती असल्याने वेगवेगळ्या संस्था ,शासन या जातीच्या शेळ्या पाळण्याचा सल्ला दिला जातो.या शेळ्यांची वाढ अतिशय जलद असून वर्षभरातच त्या ४०-५० किलोच्या होतात.साधारण उंच जनावर असून नराचे वजन सरासरी ३३.५ kg तर मादी ३१.५ kg पर्यंत असते.साधारणतः ७५%शेळ्या रंगाने काळ्या दिसून येतात तर करड्या,पांढऱ्या,ठिपकेदार सुद्धा दिसून येतात.या शेळ्या जुळी करडांसाठी प्रसिध्द असून बहुतांश उत्तम व्यवस्थापनातील शेळ्या ३,४,५ पर्यंत पिले एक्काच वेतात देताना सुद्धा पाहण्यात आले आहे. उस्मानाबादी शेळ्यांचे शारीरिक गुणधर्म:- रंग :काळा कान :-लोंबकळनारे. शिंगे:-मागे वळलेली उंची:६५ ते ७० सेंटी मीटर लांबी:-६० ते ६५ सेंटी मीटर छाती :-६५ ते ७० सेंटी मीटर वजणे:- पिलांचे जन्मतः वजन :- करडाचे जन्मतः वजन सरासरी २.५०० kg...

                    व्यावहारिक शेळीपालन व्यवसाय करताना किफायतशीर उत्पन्न मिळवून देणाऱ्या शेळ्या पाळल्याशिवाय पर्याय नाही."शुद्ध बीजापोटी फळे रसाळ गोमटी " या म्हणी नुसार शेळीपालन व्यवसायातून रसाळ गोमटी फळे पाहिजे असल्यास शुद्ध बिजाशिवाय पर्याय नाही.बहुतांश व्यावसियाकांना आपली शेळी कुठल्या जातीची हे देखील माहिती नसते.गावराणी म्हणूनच कुठल्याही शेळीकडे बघितल्या जाते.पण काही बारकावे जाणून घेतल्यास शेळीची जात ओळखल्या जावू शकते.अशाच शुद्ध जातीचे लक्षण दाखविणाऱ्या शेळ्यांपासून मिळालेल्या उत्पन्नाचा अंदाज घेता इतरांपेक्षा जास्त मिळत असल्याचे सहज पाहण्यात येते. आज आपण पाहूया शेळ्यांच्या विविध जाती. १) कोकण कन्याळ शेळी.                   या शेळया कोकणातील  समुद्र किनारच्या  प्रदेशातील सिंधुदुर्ग जिल्ह्तीयातील सावंतवाडी,दोडामार्ग ,कुडाळ भागातील   असून विदर्भातही काही  प्रमाणात या शेळ्या दिसून येतात.प्रामुख्याने मासासाठी उपयुक्त जात असून,दर दोन वर्षात तीनदा करडांना जन्म देते.प्र...